با توجه به اهمیت انتقال برق، نقش سیم و کابل در انتقال جریان الکتریسیته از تولید کننده به مصرف کننده نهایی بسیار اهمیت داشته تا از بروز حوادث در سیستم های انتقال برق جلوگیری شود وکیفیت این محصولات از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. با توجه به اهمیت نقش سیم و کابل این محصولات مشمول استاندارد اجباری بوده و ویژگی های کیفی آنها می‌بایستی منطبق با الزامات استاندارد باشد.
هادی ها و عایق ها به چه صورت باید باشند؟
طبق استاندارد بین المللی IEC ، هادی به بخشی از سیم و یا کابل گفته می‌شود که وظیفه عبور جریان برق را بر عهده دارد. هادی های مسی و آلومینیومی سیم و کابل را به صورت زیر تقسیم بندی می‌شوند: تک مفتولی، گرد تابیده منظم، انعطاف پذیر ( افشان )، فشرده گرد تابیده منظم، فشرده سکتورتابیده منظم. هادی تک مفتولی (کلاس ۱) و تابیده منظم (کلاس ۲) برای کاربرد نصب ثابت بوده و هادی های انعطاف پذیر یا افشان (کلاس ۵) و بسیار انعطاف پذیر (کلاس ۶) برای کاربرد با انعطاف پذیری در نظر گرفته می‌شوند. استفاده و به کارگیری هر یک از انواع هادی ها به نحوه استفاده، توصیه های استانداردها و در برخی مواقع سلیقه مصرف کننده سیم و کابل بستگی دارد.
عایق ها در تولید سیم و کابل
پلی وینیل کلراید (PVC) متداول ترین عایق خصوصاً در کابل های فشار ضعیف می‌باشد. این ماده عایقی که معمولاً به صورت گرانول مصرف می‌شود از چهار ماده رزین PVC ، کربنات کلسیم، روغن پلاستی سایزر معمولا DOP و پایدار کننده های حرارتی (استابلایزر) تشکیل می‌گردد که بسته به نوع کاربرد و خواص مکانیکی، حرارتی و انعطاف پذیری ترکیب و نسبت درصد این مواد متشکله در فرمول های مختلف PVC گرانول می‌تواند متفاوت باشد.
پلی اتیلن شبکه ای یا کراس لینک شده (XLPE) ماده عایقی مناسب دیگری است که بیشتر در کابل های فشار متوسط و فشار قوی کاربرد دارد. این پلیمر در مقایسه با PVC خواص عایقی بالاتر (مقاومت عایقی بیشتر)، دوام بیشتر، مقاومت در برابر دمای بالاتر، مقاومت در برابر سایش و مقاومت در برابر مواد شیمیایی بالاتری دارد . انعطاف کم این نوع مواد کاربرد آن را خصوصاً در مورد سیم های انعطاف پذیر محدود می‌کند.
لاستیک: کاربرد مهم این نوع مواد عایقی در مواردی است که انعطاف پذیری بسیار بالا برای سیم و کابل ضرورت داشته باشد. همچنین یکی از کاربردهای مهم دیگر این نوع عایق در مواردی است که کابل در معرض دمای بالا (نظیر کوره ها و ….) قرار گیرد.
نکاتی که برای عایق سیم ها باید رعایت گردد
باید کاملا به هادی سیم چسبیده باشد ولی به استثناء بندهای با انعطاف پذیری بالا بایستی جدا کردن عایق از هادی سیم بدون آسیب دیدن عایق هادی و یا پوشش قلع اندود ( در صورت وجود ) امکان پذیر باشد. باید دارای استقامت مکانیکی و قابلیت ارتجاعی کافی باشد. عایق سیم باید کاملاً هادی سیم را در بر گرفته باشد. میانگین ضخامت عایق از مقدار استاندارد کمتر نباشد. هر رشته عایق در سیم باید فقط یک رنگ داشته باشد ( بجز رشته سبز و زرد ). فاصله بین هر دو نشانه گذاری متوالی نباید از ۲۷۵ میلیمتر بیشتر شود. رنگهای سبز و زرد به تنهایی و رنگهای قرمز، طوسی و سفید در کابل چند رشته مجاز نیست. اگر رشته ها شماره گذاری شوند، فاصله بین هر دو شماره نباید از ۵۰ میلیمتر بیشتر شود. دو پهنای عایق بیش از ۱۵% حداکثر قطر تعیین شده نباشد و میانگین قطر نیز از آن بیشتر نشود.
استاندارد های روکش سیم ها
فاصله بین هر دو نشانه گذاری متوالی بر روی روکش کابل نباید از ۵۵۰ میلیمتر بیشتر شود. روکش در کابل های تک رشته روی عایق به کار می‌رود. دو پهنای روکش در کابل بیش از ۱۵% حداکثر قطر تعیین شده کا بل نباشد و میانگین قطر نیز از آن بیشتر نشود. روکش کابل باید دارای استقامت مکانیکی و قابلیت ارتجاعی کافی باشد. روکش کابل نباید به عایق رشته های سیم بچسبد. میانگین ضخامت روکش کابل از مقدار استاندارد کمتر نباشد. در کابل های چند رشته روکش روی مجموعه رشته ها و یا فیلر به کار می‌رود.
برقکاری ساختمان
تولید سیم و کابل مشمول استاندارد اجباری می‌باشد، به این معنا که جهت تولید سیم و کابل استاندارد برای مصرف داخلی، صادرات و یا واردات می‌بایستی تمام یا بخشی از استاندارد ملی مربوطه به ترتیبی که در قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مقرر شده است رعایت گردد.
تولید کنندگان سیم و کابل بر این اساس موظفند پروانه کاربرد علامت استاندارد را برای محصولات خود دریافت نموده و اطلاعات آن را در صورت نیاز به مصرف کنندگان ارائه نمایند. معمولا برای هر فرآورده واجد شرایط که دارای استاندارد مستقل ملی باشد یک پروانه صادر خواهد شد. در صنعت سیم و کابل نیز با توجه به نوع محصول و ولتاژ کاری آن استانداردهای مختلف تدوین گردیده است. به عنوان مثال استاندارد ۳۵۶۹ قسمت اول جهت کابل های قدرت با ولتاژ اسمی ۱ کیلوولت و … .
بر این اساس تمامی مشخصات ساختاری و کارکرد سیم و کابل های استاندارد می‌بایستی با الزامات استاندارد مرجع مربوطه انطباق داشته باشد. بدون شک تفاوت اصلی سیم و کابل استاندارد موجود در بازار که توسط تولید کنندگان معتبر عرضه می‌گردد با محصولات تقلبی در عدم انطباق ویژگی های سیم و کابل تقلبی با الزامات استاندارد می‌باشد. رعایت نکات فوق و استاندارد های لازم برای سیم کشی ضروری و اجباری می‌باشد و باصطلاح ارزانتر خریدن محصولات غیر استاندارد بعدا برای ساختمان و ساکنین حادثه و ضررهای بیشتری ایجاد می‌کند که امکان دارد قابل جبران نباشد.
برای برقکاری ساختمان چه سیمی مناسب هر قسمت می‌باشد؟
یکی از اصلی ترین وسایل در صنعت انتقال برق سیم و کابل می‌باشد که برای هدایت جریان الکتریسیته استفاده می‌گردد. بدون شک سیم و کابل به شدت در کیفیت انتقال برق در عرصه صنعت و ساختمان موثر بوده و از این رو برای برقکاری ساختمان باید بدانیم هر سیم مختص و مناسب کدام قسمت می‌باشد. و از چه سیمی و با چه شماره ای استفاده کنیم.
البته کیفیت سیم های مورد استفاده در برق کاری هم بسیار مهم می‌باشد، سیم و کابل درجه یک به عوامل بسیاری از جمله کیفیت فلز به کار رفته جهت هادی، پلیمر های مصرفی به عنوان لایه های عایقی و …. بستگی داشته و بر این اساس با توجه به این که جهت خرید سیم و کابل درجه یک باید شناخت کلی در خصوص ویژگی ساختار سیم و کابل داشته باشید و علاوه بر اینکه باید اندازه و ضخامت سیم را در برقکاری بدانیم، جنس و نوع سیم هم بسیار حائز اهمیت می‌باشد.
سیم هایی که برای برقکاری روشنایی ها مناسب می‌باشد؟
در سیم‌کشی ( برق‌کشی ) برای روشنایی ها، شامل لامپ ها، لوسترها، هالوژن ها و … از سیم شماره 5/1 بهتر است استفاده شود. بهتر است که رنگ سیم های ارتباطی و برگشتی با هم فرق داشته باشد تا موقع نصب کلیدها، سیم ها را راحت تر تشخیص دهید. برای تمام پریز های برق، از سیم شماره 5/2 استفاده گردد.
برقکاری تلفن، آیفون، آنتن و سیستم اعلاق حریق
در سیم‌کشی سیم تلفن، از سیم چهار رشته یا همان دو زوج استفاده کنید بهتر می‌باشد زیرا امکان دارد بخواهید بعدا به خط تلفن خود اضافه کنید، سیم تلفن را از نوع فویل دار انتخاب کنید تا نویز در خط ها بوجود نیاید و یا احتمالش بسیار کم شود.
در سیم کشی آیفون از سیم ۸ رشته (۴ زوج) به شماره 6 استفاده کنید. سیم آنتن باید کابل کواسیال ۷۵ اهم باشد. همچنین برای کابل اصلی که برق را از کنتور به جعبه فیوز می‌برد، باید از کابل سه رشته شماره ۶ استفاده گردد. همچنین سیم کشی برای اعلان حریق ها در تمام قسمت ها سیم شماره 5/1 استفاده گردد.
اندازه و جنس مناسب سیم برای برقکاری کولر آبی و گازی کدام می‌باشد ؟
در برقکاری ساختمان سیمی که برای کولر آبی به پشت بام می‌رود باید از نوع کابل چهار رشته مفتولی بوده و اگر در ساختمان چاه ارت اجرا شده باشد باید از کابل پنج رشته مفتولی استفاده گردد. چون یک رشته سیم اضافی برای ارت نیاز می‌باشد که به بدنه کولر آبی وصل می‌شود. سیم شماره 5/2 برای استفاده از کلید کولر تا جعبه فیوز مناسب بوده، ولی سیم شماره ۱٫۵ هم برای کولر های آبی جوابگو بوده و استفاده می‌گردد.
در برقکاری و سیم کشی کولر گازی هم از سیم شماره ۴ استفاده شود بهتر بوده زیرا کولرهای گازی جریان زیادی استفاده می‌کنند و سیم برقی مورد استفاده نباید چند تکه و چسب خورده باشد. زیرا در محل چسب خوردگی ، سیم برق دچار گرمای شدیدی شده و باعث بروز حادثه می‌گردد.
پیشنهاد به خواننده و نتیجه‌گیری :
در پایان به خوانندگان محترم این مقاله پیشنهاد می‌گردد تا در انتخاب نوع سیم و کابل و استاندارد های اجباری آنها توجه ویژه نمایند تا در بروز حوادث ناشی از انتخاب نادرست نوع سیم و کابل جلوگیری به عمل آید و همچنین می‌توانید جهت خرید محصولی با کیفیت با ما در ارتباط باشید.
